صداوسیمای مرکز یزد، نهادی فرهنگی و رسانه‌ای متولی پخش برنامه‌های رادیویی و تلویزیونی در استان یزد. صدای مرکز یزد برای نخستین بار در ۱۳۵۱ ش با یک فرستندۀ ده کیلووات به‌منزلۀ مرکزی خبری و تقویت‌کنندۀ رادیویی در کیلومتر چهار جادۀ یزد ـ کرمان آغاز به کارکرد و در اردیبهشت ۱۳۵۳، با افزودن یک فرستندۀ تقویت‌کنندۀ پنجاه کیلووات تلویزیونی، برنامه‌های شبکۀ اول سراسری ازلحاظ فنی تکمیل‌تر شد و رادیو و تلویزیون محلی یزد نام گرفت. توسعۀ اصلی این مرکز پس از پیروزی انقلاب اسلامی و بانام صداوسیما تحقق پذیرفت؛ به‌گونه‌ای که رادیو و تلویزیون محلی هریک با ظرفیت تولید و پخش دویست تا سیصد ساعت برنامه در طول یک‌سال با مدیریت محمد پیشگاهی و سه، چهار کارمند کار خود را آغاز کرد. در این مرکز نخست، فقط اخبار رادیویی و جمعه‌ها صبح سه تا چهار ساعت برنامۀ تلویزیونی محلی پخش می‌شد. موضوعات برنامه‌های محلی هم شامل اطلاع‌رسانی مخاطب خاص (بومی)، آموزش، پر کردن اوقات فراغت مردم، جذب هرچه بیشتر گردشگر، تحقق سیاست‌های سازمان صداوسیمای کشور و تبیین آن سیاست‌ها پایه‌ریزی می‌شد («تاریخچه»، بش؛ اعتمادی؛ سلطانی).
در زمان اوج‌گیری انقلاب اسلامی و همگام با تظاهرات مردم استان یزد، کارکنان این مرکز همراه با مردم در تظاهرات شرکت می‌کردند و هرروز حوالی ساعت پنج بعدازظهر گزارش خبری وقایع روز استان به مدت ده تا پانزده دقیقه از شبکۀ یک تلویزیون پخش می‌شد (اربعی، بش؛ نیز ادامۀ مقاله).
با آغاز جنگ تحمیلی در شهریور ۱۳۵۹، مرکز صداوسیمای یزد با فرستادن گروهی چهار تا پنج‌نفره برای تهیۀ گزارش از مناطق جنگی، وضعیت جبهه‌ها و رزمندگان، فعالیتش را در حوزۀ جبهه و جنگ آغاز کرد. در ۱۳۶۱ ش، با فرستادن گروهی متشکل از فیلم‌بردار، گزارشگر و خبر‌نگار، با بهتصویرکشیدن روزهای آغازین جنگ و بهره‌برداری مناسب از تصاویر و فیلم‌های آزاد‌سازی خرمشهر، مردم را در جریان شوروحال آن روزها قرار می‌داد؛ همچنین، در هنگام عملیات‌ها، از رزمندگان استان یزد گزارش تهیه و پخش می‌کرد و بدین ترتیب خانواده‌های رزمندگان هم از حال آن‌ها مطلع می‌شدند (اعتمادی). مشارکت این مرکز در همراهی با رزمندگان یزدی چنان بود که در دوره‌ای که مرکز با کمبود نیرو برای تهیۀ گزارش و خبر از جبهه‌ها روبه‌رو می‌شد، مدیر مجموعه، سید حسن آسایش، شخصاً این کار را انجام می‌داد (آسایش).
تهیۀ گزارش از حضور و بازدید مسئولان استان از مناطق جنگی و جمع‌آوری کمک‌های مردمی، از اقدامات دیگر مرکز صداوسیمای یزد درزمینۀ جنگ به شمار می‌رود. گروه‌های اعزامی این مرکز هنگامی‌که مسئولان اداره‌ها، نهادها و ائمۀ جمعه و جماعات برای بازدید به جبهه می‌رفتند، ضمن همراهی با آن‌ها با تهیۀ گزارش‌های مستند، مردم استان یزد را در جریان فعالیت‌های ایشان در خط مقدم جبهه قرار می‌داد. ازجملۀ این مسئولان محمدحسین موحدین* (جوکار)، مشاور سیاسی استاندار بود که در خط مقدم، حضوری پررنگ داشت؛ به‌طوری‌که با ابتکار وی سنگری به نام «سنگر مسئولان» ایجاد شد و در همۀ خطوط عملیاتی و پدافندی تیپ الغدیر، به‌ویژه شلمچه فعالیت داشت. مسئولان استان با حضور در این سنگر، افزون‌بر دیدار با رزمندگان و تقویت روحیۀ آنان، از مشکلات آگاه و برای رفع آن، اقدامات لازم را انجام می‌دادند. از اقدامات درخور توجه در این رابطه تشکیل مدرسۀ تیپ الغدیر، اعطای وام قرض‌الحسنه و کمک بلاعوض به رزمندگان نیازمند است؛ همچنین این مرکز در اطلاع‌رسانی از بازسازی مناطق جنگی به مردم یزد نیز فعال بود که مهمترین آن تهیۀ گزارش از بازدید آیت‌الله محمد صدوقی*، امام‌جمعۀ یزد از مناطق بازسازی‌شده بود که در نیمۀ دوم سال ۱۳۶۱ ش و پس از شهادت وی پخش شد (اعتمادی؛ رکن‌نیا؛ نمکیان یزدی).
در ۱۳۶۳ ش، صداوسیمای یزد با ایجاد دفتر بسیج، مأموریت‌هایی درزمینۀ جنگ به آن واگذار کرد. این دفتر در نخستین گام، با هدف جمع‌آوری کمک‌های مردمی و اعزام نیرو به جبهه‌ها، گروهی پنج، شش‌نفره را برای تهیۀ گزارش، فیلم مستند و خبر، به مناطق جنگی گسیل کرد؛ همچنین تهیه و پخش برنامۀ ثابت رادیویی شهدا و برنامۀ تلویزیونی بسیج از دیگر اقدامات مهم این دفتر بود (اعتمادی)؛ نیز این مرکز با تهیه گزارش و مصاحبه در زمان جمع‌آوری و ارسال کمک‌ها، مردم را از این طریق هرچه بیشتر به مشارکت در این امر ترغیب و تشویق می‌کرد که بسیار مؤثر بود (اعتمادی). از دیگر اقدامات این نهاد می‌توان به تهیۀ گزارش از بدرقۀ رزمندگان یزدی هنگام اعزام به جبهه اشاره کرد.
صداوسیمای مرکز یزد در طول هشت سال دفاع مقدس، ۴۷ تن از کارکنان خود را به جبهه فرستاد که از این شمار، ۲ تن اسیر، ۲۴ تن مجروح (فلاح‌زاده) و ۲ تن به نام‌های احمد اِخباریه (شهادت: عملیات والفجر مقدماتی، ۲۱ بهمن ۱۳۶۱) و علی‌اکبر امیری (شهادت: عملیات محرم، آبان ۱۳۶۱) شهید شدند (فرهنگ ... ، ذیل نام‌ها).
پس از پایان جنگ تحمیلی، در ۲۵ مرداد ۱۳۶۸، هم‌زمان با آزاد‌ی اسیران جنگ تحمیلی این مرکز ویژه‌برنامه‌ای از ورود آزادگان به یزد تهیه کرد که شامل سرودها و گزارش‌هایی در ارتباط با شوروحال مردم و استقبال آن‌ها از آزادگان بود. از دیگر برنامه‌های این مرکز دربارۀ آزادگان تهیۀ ویژه‌برنامۀ هفتۀ آزادگان، همایش آزادگان، برنامۀ تلویزیونی آن روزها، شکوه پایداری، آزادگان پایداری، بوی فصل گل صبر، چشم‌انداز آزادگان، خاطرات آزادگان، پخش سخنرانی حجت‌الاسلام راشد یزدی در جمع آزادگان در ۱۳۸۵ ش و ویژه‌برنامۀ سالروز ورود آزادگان در سال‌های گذشته بوده است (رکن‌نیا).
همچنین پس از جنگ، صداوسیمای یزد درزمینۀ ترویج فرهنگ ایثار و شهادت، اقدام به برگزاری مراسم تجلیل از شهدا و خانواده‌های آنان، بازدید از ایشان، ساخت مستند راهیان نور (سفر خانواده‌های شهدا به مناطق هویزه و شلمچه) و شرکت در جشنوارۀ تولیدات رادیو ـ تلویزیونی مراکز استان‌ها کرده است که ۲۲ سال در سطح کشور برگزار می‌شود و یکی از بخش‌های آن به برنامه‌هایی با محتوای جبهه و جنگ اختصاص دارد. در ۱۳۸۳ ش، صداوسیمای مرکز یزد، میزبان این جشنواره بود و از برنامه‌های تلویزیونی «آن روزها» و «امروز روز توست» رونمایی کرد. برنامۀ تلویزیونی آن روزها به تهیه‌کنندگی سید علی کمال‌الدینی در هشت‌صد قسمت تهیه‌شده است که به‌صورت روز‌شمار پخش می‌شود؛ در برنامۀ تلویزیونی امروز روز توست به تهیه‌کنندگی علی‌محمد خادمی نیز روزانه تولد هر شهید تبریک گفته و در حد چند دقیقه دربارۀ وی صحبت می‌شود؛ مستند معبر بهشت به تهیه‌کنندگی منصور حکیم‌آبادیان، بهتصویرکشیدن تلاش مقنی‌های میبد در عملیات فتح‌المبین است و مستند داستانی زندگی‌نامۀ سرداران شهید یزد (ازجمله: محمد منتظرقائم*، حسن دشتی رحمت‌آبادی*، خلیل حسن‌بیکی اله‌آباد*) از دیگر برنامه‌های ارائه‌شده در این جشنواره بود (خردادمهر).
مهمترین فعالیت این مرکز از دورۀ جنگ به بعد درزمینۀ سیاست‌های ترویج فرهنگ ایثار و شهادت، ساخت مستند و تهیۀ گزارش مربوط به جنگ و دفاع مقدس است که مهمترین برنامه‌های تصویری آن‌ها عبارت‌اند از: برنامۀ تلویزیونی جنگ جنگ تا پیروزی با مجری‌گری و به تهیه‌کنندگی سید حسن آسایش، مصاحبه با شهید محمدحسین موحدین (جوکار)، مصاحبه با رزمندگان، فیلم اعزام گردان کارگری و کارمندی از استان یزد به جبهه، پخش گزارشی از ساخت حمام پادگان شهید عاصی‌زاده* در اهواز، مستند قافلۀ عشق، برنامۀ تلویزیونی بسیج مدرسۀ عشق، مستند شکوه پایداری، پخش گزارشی از مناطق جنگی، مصاحبه با آیت‌الله روح‌الله خاتمی (5 آبان ۱۲۸۵-5 آبان ۱۳۶۷) دربارۀ جنگ، اعزام رزمندگان و بدرقۀ آن‌ها از سوی خانواده‌هایشان، مستند جنگ و روایت ایمان، سرودهای جبهه و جنگ، ضبط و پخش خاطرات جبهه و جنگ بین سال‌های ۱۳۸۳ و ۱۳۸۶ ش، مستند عشق و گل در ۱۳۸۶ ش، مستند نماز و جنگ در ۱۳۸۶ ش، مستند قطره‌ای از دریا در ۱۳۹۳ ش، پخش گزارش مانورهای گردان عاشورا، پخش مراسم تشییع ۳۳ شهید تفحص‌شده در عملیات بدر در اردکان؛ ویژه‌برنامۀ شهید چمران؛ تهیۀ گزارش از فعالیت پشتیبانی جنگ جهاد استان یزد در جبهه؛ پخش تصاویر آغازین روزهای جنگ مربوط به ۱۳۶۱ ش و گلچین تصاویر جنگ، برنامه‌های تلویزیونی پلاک ۲۲ و پلاک ۸*، تهیۀ گزارش‌هایی از عملیات‌های بیت‌المقدس و والفجر ۱ و دیگر عملیات‌هایی که تیپ ۱۸ الغدیر در آن‌ها حضورداشته است، ساخت چند برنامۀ تلویزیونی دربارۀ شهدا مثل کوچ گل‌محمدی* و پرواز تا جبرئیل*، آبروی محله، آسمان آبی‌تر و مسیر بهشت.
این مرکز برنامه‌های رادیویی با محتوای دفاع مقدس نیز تولید کرده است که گزیده‌ای از آن‌ها عبارت است از: یاد یاران، برنامۀ زندۀ کوچه‌باغ عاشقی، برنامۀ شهید (مصاحبه با خانواده‌های شهدا)، ما مرد جنگیم (گزارش از پادگان‌های آموزشی)، آگهی تبلیغاتی، تهیۀ گزارش از بدرقۀ رزمندگان، سخنرانی‌های آیت‌الله سید روح‌الله خاتمی هنگام بدرقۀ رزمندگان، گزارش میزان و نحوۀ ارسال کمک‌های مردمی به جبهه و فعالیت‌های جهاد سازندگی دربارۀ جنگ، ویژه‌برنامه‌های هفتۀ دفاع مقدس و ورود آزادگان (هاشمی‌پور؛ رکن‌نیا، اربعی).
در مهر ۱۳۷۵، هم‌زمان با تولد حضرت زهرا (س) شبکۀ استانی صدای مرکز یزد با ظرفیت تولید و پخش سه تا چهار هزار ساعت برنامه در سال راه‌اندازی شد. تا پیش‌ازاین، مرکز صداوسیمای استان یزد روی فرکانس ۱۰۳۵ تقویت برنامه‌های صدای سراسری را داشت و روزانه سه تا چهار ساعت برنامه‌های مربوط به این استان یزد را روی همان فرکانس پخش می‌کرد. در ۱۳۸۲ ش افتتاح شبکۀ استانی سیما، بانام تابان با ظرفیت تولید بیش از ۱۶۰۰ ساعت برنامه صورت گرفت تا پیش‌ازاین، یزد روی شبکه سراسری (شبکۀ یک سیما) فقط اوقات شرعی یزد را به سمع و نظر مردم می‌رساند و جمعه‌ها، هم چهار ساعت (8 صبح تا ۱۲ ظهر) اخبار، گزارش هفتگی، اذان و جز آن‌ها پخش می‌کرد. در ۱۳۸۳ ش، سطح پوشش برنامه‌های صداوسیما با افتتاح سامانۀ آپ‌لینک به خارج از مرزهای استان و حتی خارج از کشور گسترش یافت که از این ظرفیت، برنامه‌های مرتبط با دفاع مقدس در سطحی وسیع‌تر تولید و پخش می‌شود («تاریخچه»، بش؛ فلاح‌زاده).
مآخذ: آسایش، سید حسن (مدیر صدای مرکز یزد در زمان جنگ)، مصاحبه با مؤلف، ۹ مرداد ۱۳۹۹؛ اعتمادی، علی‌محمد (مسئول دفتر بسیج مرکز صداوسیمای یزد در زمان جنگ)، مصاحبه با همو، ۸ مرداد ۱۳۹۹؛ اربعی، مهدی (گوینده و گزارشگر برنامه‌های رادیو و تلویزیون محلی یزد در زمان جنگ)، مصاحبه با همو، ۴ اردیبهشت ۱۴۰۰؛ «تاریخچه» (بارگذاری: بی‌تا)، مرکز صداوسیمای استان یزد، <www. yazd.irib.ir> (دسترسی: ۵ مرداد ۱۳۹۹)؛ خردادمهر، حمیدرضا (مدیر تولید وقت صداوسیمای مرکز یزد)، مصاحبه با مؤلف، ۲۵ آبان ۱۳۹۹؛ رکن‌نیا، محمدرضا (از کارمندان وقت آرشیو مرکز سیمای یزد)، مصاحبه با همو، ۱۶ مرداد ۱۳۹۹؛ فرهنگ اعلام شهدا: استان یزد، به کوشش مرکز مطالعات و پژوهش‌های بنیاد شهید و امور ایثارگران، تهران: شاهد، ۱۳۹۵ ش؛ فلاح‌زاده، علی‌رضا (مسئول روابط عمومی مرکز صداوسیمای یزد)، مصاحبه با مؤلف، ۹ مرداد ۱۳۹۹؛ نمکیان یزدی، سید محمد، (کارشناس امور اداری استانداری یزد)، مصاحبه با همو، ۱۳ مرداد ۱۳۹۹؛ هاشمی‌پور، سید عباس (مدیر تولید وقت رادیو)، مصاحبه با همو، ۲۱ آبان ۱۳۹۹.